Managementsamenvatting
Hoewel er in sommige projecten mogelijk weerstand is om oude liggers uit te slopen kunstwerken te hergebruiken, hebben we aangetoond dat dit niet alleen theoretisch maar ook praktisch mogelijk is. We hebben ambitieuze doelen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Door hergebruik van liggers maken we een grote stap in het behalen van deze doelen. Het is mogelijk dit beleidsmatig te stimuleren via "Hergebruik tenzij" en/of door de maatschappelijke waarde naar euro’s te vertalen. Met protocollen en herziene richtlijnen is hergebruik te stimuleren en mogelijk te maken zonder inbreuk te maken op de constructieve veiligheid of concessies te doen aan de levensduur.
Laten we dus samen de mogelijkheden van herbruikbare liggers omarmen en het verschil maken voor een duurzame toekomst!
Het bewijs ligt boven autosnelweg A1. U bent nu zelf aan zet om circulair te zijn.
Meer info
Fantastisch nieuws! Uit ons pilotproject A1 Hoog Burel blijkt dat het goed mogelijk is om voorgespannen prefabliggers her te gebruiken in nieuwe brugdekken. Dit betekent dat we een grote stap voorwaarts hebben gemaakt op het gebied van duurzaamheid. Dit is binnen de infrastructuur een waardevolle bijdrage aan de circulaire economie.
Het hergebruik van liggers is goed voor het milieu door de reductie van CO2 en de besparing op primaire grondstoffen. Hergebruik is economisch haalbaar als de demontage kosten niet veel hoger worden dan bij de reguliere sloop van het brugdek en als de duurzaamheidswinst wordt gewaardeerd. Door liggers te demonteren, te modificeren en met een kwaliteitsverklaring in een nieuw brugdek toe te passen kunnen we nieuw materiaal besparen. Wanneer geen kosten bespaard worden, dan is het van belang om te kijken of de waarde van hergebruik opweegt tegen deze meerkosten.
Dit rapport is de verantwoording van de pilot die het consortium Liggers2.0 (Royal HaskoningDHV, Dura Vermeer, Haitsma Beton, Vlasman Betonbewerkings- en Slooptechnieken) heeft uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat voor de Strategic Business Innovation Research (SBIR) Circulaire viaducten. Als Liggers2.0 hebben we in dit rapport de leerervaringen vastgelegd en doen we ook handreikingen aan andere projecten om liggers her te gebruiken. Niet elk viaduct is geschikt als donor- of gastproject, maar er zijn voldoende combinaties mogelijk om een flinke circulaire slag te slaan.
We hebben liggers hergebruikt die oorspronkelijk gedimensioneerd zijn op basis van oudere normen en richtlijnen. Door betononderzoek uit te voeren is aangetoond dat de betonsterkte van de ligger is toegenomen en dat de restlevensduur minimaal 100 jaar is. De prefab voorgespannen liggers zijn in het verleden onder kwaliteitsborging fabrieksmatig geproduceerd, dit biedt waarborgen in de kwaliteit waar we nu dankbaar gebruik van kunnen maken. Omdat de chemische reactie van het cement in het beton in de loop van de jaren langzaam doorgaat, neemt de betonsterkte en dichtheid toe. Door de optimale dichtheid zijn de liggers goed bestand tegen dooizouten en andere invloeden van buitenaf en van binnenuit. Hierdoor is de restlevensduur zodanig groot dat de liggers met zeer grote betrouwbaarheid voor een 2e leven ingezet kunnen worden en voldoen aan de huidige normen en richtlijnen.
De liggers dienen zorgvuldig gedemonteerd en gemodificeerd te worden. Met de juiste technieken is dit goed uitvoerbaar. Dit hebben we laten zien in de pilot door toepassing van de herbruikbare liggers in het Viaduct A1-Hoog Burel, binnen het areaal van Rijkswaterstaat. In de pilot hebben we met succes 16 prefab betonnen omgekeerde T-liggers (railbalkliggers) van 19 meter lengte gedemonteerd uit het donorproject A7 Zuidelijke Ringweg Groningen (ZRG) en ze gemodificeerd. Als onderdeel van de demontage is per ligger de druklaag doorgezaagd en zijn de einddwarsdragers doorboord. Daarna zijn de liggers uitgehesen en getransporteerd naar een opslaglocatie. Ter plaatse van de opslaglocatie zijn de liggers gemodificeerd. Het modificeren betreft het inkorten van de liggers onder de vereiste kruisingshoek, het verwijderen van de druklaag, het aanbrengen van sparingen en het herstel van schade. Al deze bewerkingen zijn succesvol uitgevoerd. Daarna zijn de liggers gekeurd door SGS Intron als onafhankelijke instantie, volgens een daartoe opgesteld protocol. Waarna SGS Intron een kwaliteitsverklaring heeft afgegeven.
Met de toepassing van de herbruikbare liggers in het pilotproject zijn primaire grondstoffen bespaard en is bewezen dat de liggers constructief veilig zijn voor de hoogste veiligheidsklasse (CC3) waarbij ze in hun tweede leven voldoen aan de vereiste levensduur van 100 jaar.
Met de toepassing van herbruikbare liggers in 2 zijoverspanningen van het Viaduct A1-Hoog Burel is de MKI met € 5.293, - afgenomen en is 71.926 kg CO2‑eq ten opzichte van nieuwe liggers bespaard. De MKI wordt per individuele ligger met 73% gereduceerd en de CO2-eq met 97%.
De potentiële winst is evident, het moet alleen nog mogelijk gemaakt worden om hier als maatschappij van te profiteren. Dit kan door als beleid “Hergebruik tenzij” in te voeren en de waarde van de CO2 – en grondstoffenbesparing meer te waarderen, zodat hergebruik wordt gestimuleerd.
Daarnaast is het belangrijk om hergebruik op te nemen in de ontwerpnormen en richtlijnen. Door te werken met protocollen kan de constructieve veiligheid en levensduur worden geborgd. Daarnaast is het van belang om aanvullende eisen die hergebruik beperken, kritisch te toetsen vanuit het nieuwe maatschappelijk perspectief.